Hoe effectief samen te werken aan maatschappelijke opgaven

Uit deze ervaringen heb ik acht lessen gedestilleerd om samenwerkingen tussen bedrijfsleven, overheid en sociale sector meer kans van slagen te geven. Bij het delen van deze lessen heb ik als doelgroep leiders in gedachten die op het punt staan een samenwerking met meerdere organisaties te beginnen of die daar al aan zijn begonnen. Deze lessen zijn wat mij betreft valide voor allerlei soorten van samenwerkingen; of dit nu formele, informele, ad hoc, kortstondige of structurele krachtenbundelingen zijn:

1. Laat indien mogelijk een neutrale partij, bijvoorbeeld een overheidsinstantie, leidend zijn. Positionering bepaalt succes en groeipotentieel van de samenwerking. In het bijzonder welke organisaties en hooggeplaatste of/en effectieve personen een samenwerking leiden, is bepalend voor haar succes en de bereidheid van andere organisaties om erin mee te doen of zich erbij aan te sluiten.   
   
   
2. Kies voor een inclusieve en transparante manier voor het opzetten van een strategie. Zo’n benadering vergroot potentieel kwaliteit, betrokkenheid en kansen op betere resultaten. Het opzetten en uitvoeren van maatschappij-gerelateerde strategieën moet geen ivoren toren exercitie zijn. Begunstigden zijn de doelgroep van het initiatief. Betrek een vertegenwoordiging van hen (ten minste een persoon, liefst meer) bij het bepalen en de voortgangsmonitoring van de strategische koers. En houd hen ook op de hoogte van de voortgang. Organiseer bovendien regelmatige feedback. Bij genoemde zaken, plus bij het bepalen van ambitieniveau, doelen, strategieën en activiteiten moet toegezien worden op inbreng van een keur aan individuen en afdelingen binnen eigen en andere organisaties.
   
   
3. Wees er ten minste redelijk zeker van dat een gekozen maatschappelijk onderwerp past bij de missie en -identiteit van de eigen organisatie, en de belangen en wensen van belanghebbenden. Alleen dan is de samenwerking diverse jaren vol te houden en heeft het een goede kans op duurzame steun (zie ook punt 4). Stel je dus ook in op een meerjarige samenwerking. Een maatschappelijke uitdaging is immers doorgaans niet in een jaar opgelost. Overigens zijn wel korte sprints aan te bevelen, om snel te leren wat al dan niet werkt, ervaringen uit te wisselen en bij te sturen.
   
   
4. Zorg ervoor dat enthousiasme voor de samenwerking breed leeft binnen jouw organisatie. Initiatieven worden namelijk vaak geïnitieerd door bestuurders met een gezamenlijke visie. Mijn advies aan hen is: borg dat het commitment voor de samenwerking niet te veel afhangt van jouw leiderschap. In dat laatste geval zou het enthousiasme snel kunnen verdampen nadat je de organisatie hebt verlaten.
   
   
5. Focus op daadkracht (actie) door heldere afspraken vooraf. Daadkracht (actie) is belangrijker dan praatkracht. Elk samenwerkingsverband zou prestatiegericht moeten zijn, met dat wat de uiteindelijk begunstigden eraan hebben als belangrijkste maatstaf. Specificeer en monitor de echte bijdragen van elke organisatie, qua impact, uitkomst, output en activiteiten, of/en geldelijke inbreng. In geld omgerekende uren als inbreng? Dat kan. Durf wel kritisch te zijn en te sturen op resultaat. Zorg voor een structuur met duidelijke verantwoordelijkheden en betrokkenheden (‘RACI’). Met meer-richtingscommunicatie, zodat ieders kennis wordt benut en mensen zich gehoord en gewaardeerd blijven voelen. Dat geeft de nodige energie om ambitieuze doelen te kunnen halen.
   
   
6. Focus op daadkracht door cultuur. Het energieniveau binnen het samenwerkingsverband moet hoog zijn. Daarvoor moeten betrokkenen zich veilig voelen om elkaar aan te spreken, dingen te proberen en te falen. Een cultuur is wenselijk waarin wederzijdse steun wordt aangeboden, tussen individuen en tussen organisatiegrenzen heen. En dit betekent dat initiatief ontstaat op diverse niveaus, dat er goede coördinatie is en een efficiënte omzetting van overleg naar actie. Verder moet een cultuur worden gecreëerd, waarin vertrouwen, vooruitgangsstreven en perspectief zorgen voor een goede teamspirit. Er zal altijd een zekere spanning en competitie blijven om posities, erkenning en werkzaamheden. Echter, samenwerking moet duidelijk de overhand hebben, anders lekt energie, motivatie en potentie uit het initiatief weg.
   
   
7. Maak doelen concreet en vooruitgang meetbaar. Dit maakt denk- en werkprocessen meer gestructureerd, gesprekken concreter, en acties gerichter. Een concreet, groot, ambitieus doel (ook wel ‘BHAG’ genoemd) kan (nieuwe) partijen inspireren en betrekken bij het initiatief. Als de vooruitgang richting het doel meetbaar is en wordt gecommuniceerd, op een manier die betekenisvol is voor de ontvangers, is dat wederom een potentiële energiebron. Onderzoek toont aan dat het zien van vooruitgang veelal nog meer voldoening geeft aan een team of individu dan het behalen van het doel zelf.
   
   
8. Zet ‘storytelling in’: vertel verhalen! Waarom? Merkbaarheid is namelijk niet hetzelfde als meetbaarheid. Voortgang kan soms worden gemeten. Hoe het door begunstigden of betrokkenen wordt beleefd, hoeft daarmee niet te stroken. Feiten doen ertoe, maar feiten inspireren niet en zullen daardoor op veel stakeholders weinig indruk maken. Gebruik en verpak feiten daarom bij voorkeur als richtinggevende input voor inspirerende verhalen, die betrokkenen en degenen op wie acties zijn gericht en die informatie ontvangen, wel zullen beroeren en in beweging kunnen zetten.
   
   

Dit zijn mijn lessons learned om de kans op succes te vergroten van samenwerkingsverbanden gericht op maatschappelijke doelstellingen en met meerdere betrokken organisaties. Neem contact met me op voor een vrijblijvend gesprek voor de samenwerking die jij als leider in gedachten hebt of bij betrokken bent en mogelijk kan ik op specifieke punten adviseren om jouw initiatief de beste kans te geven!